یاسایا پێگیریکرنا قوتابیان
رێنمایێن قوتابیێن خواندنا بلند یا ژمارە (2) یا سالا 2009
مادا ئێكێ
پێدڤی یە لسەر قوتابی پێگریێ ب ڤان ئەرگێن ل خوارێ بكەت :-
ئێك/ پێگری ب یاسا و سیستەم و راسپاردێن كار پێ كری و فەرمانێن د هێنە دەركرن ژ زانكویێ یان دەزگەهێ فێركرنا تەكنیكی یان جڤاتا كوردستانی یا بلند بو بسپورێن پزیشكی یان كولیژێ یان پەیمانگەهێ.
دوو/ خرابیێ نە گەهینیتە ناڤ و دەنگێن زانكویێ یان دەستەكا فیركرنا تەكنیكی یان جڤاتا كوردستانی یا بلند بو بسپورێن بزیشكی یان كولیژێ یان پەیمانگەهێ ب ئاخفتن یان كارەكی د ناڤ و دەرڤەی زانكویێ.
سێ/ دیركەفتن ژ هەر كارەكێ نەكونجای دگەل رەفتارێن زانكویێ و پێگری كرنەكا بلند و رێزگرتن ل كارگێری و ماموستا و كارمەندا و پەیوندیێن هەڤالینیێ و هاریكاریێ دناڤ بەرا قوتابیان دا.
چار/ پێگری كرن ب سیستەمی و تەناهی یا زانكویێ و كولیژێ و پشكێ .
پێنج/ پاراستنا هەمی پێدڤیێت خواندنێ و مولكێ زانكویێ یان كولیژێ یان پشكێ .
شەش/ پێكری كرن ب جوانی و باشیا رێڤەچوونا خواندنێ.
حەفت/ پێكری كرن ب هزرێن ئایینی و ئێكبوونا نیشتیمانی و هزرێن نەتەوەیی.
مادا دووێ
هەر قوتابیەكێ پێكریێ ب باشیا هەڤالینیێ نەكەت دی هێتە سزا دان ب سزا ( ئاگەهكرن) .
مادا سیێ
هەر قوتابیەكێ ئێك ژ ڤان سەرپێچیێن ل خوارێ ئەنجام بدەت دێ هێتە سزادان ب سزا ( هوشداری) :-
ئێك / ئەگەر هاتە سزادان ب سزا ( ئاگەهكرن) و نە هات بیتە كێشان یان هەلوەشاندن و كارەكێ خراب كر كو پێدڤی ب سزا (ئاگەهكرنێ) بیت.
دوو/ ئەگەر پێكری ب سیستەم و تەناهیا زانكویێ یان كولیژێ یان پەیمانگەهێ یان پشكێ نە كر.
سێ/ ئەگەر سەرپێچی كر ب ئاخفتن لسەر قوتابیەكی.
مادا چارێ
قوتابی دێ هێتە سزادان ب سزا ( پاشڤەبرن) ئەگەر ئێك ژ ڤان سەرپێچیا كر:-
ئێك / ئەگەر هاتە سزادان ب سزا (هوشداری) و نە هاتە كێشان یان هەلوەشاندن و كارەكێ دی كر كو پێدڤی هەر وەك سزا بو.
دوو/ سەر پێجی كر ب ئاخفتن لسەر فەرمانبەرەكێ زانكویێ یان دەستەكا فێركرنا تەكنیكی یان دەستەكا عیراقی یا بسپورێن بزیشكی یان كولیژێ یان پەیمانگەهێ ژ بلی ئەندامێن دەستەكا خواندنێ و قوتابیان.
سێ /ئەگەر زیان گەهاندە مولكێ زانكویێ یان دەستەكا فیركرنا تەكنیكی یان جڤاتا بلندا كوردستانی بو بسپورێن بزیشكی ژبەر هەر خەلەتیەكا نە متعەمد..
مادا پێنجێ
قوتابی دێ هێتە سزادان ب سزا ( دەركرنا بەروەخت) ژ زانكویێ یان پەیمانگەهێ بو ماوێ نە زێدەتر ژ ئێك سالا خواندنێ ئەگەر ئێك ژ ڤان سەرپێچیا ئەنجام دا:-
ئێك/ ئەگەر هاتە سزادان د ماوێ خواندنا وی دا ب دوو سزایێن (پاشڤەبرن) و نە هاتیە فە كێشان یان هەلوەشاندن و كارەكێ دی كر كو پێدڤی سزا ناڤبری بیت.
دوو/ ئەگەر تەعداری ب كار كر لسەر كامەندێن زانكویێ یان دەستەكا فێركرنا تەكنیكی یان جڤاتا كوردستانی یا بلند یا بسپورێن پزیشكی یان كولیژێ یان پەیمانگەهێ ژ بلی ئەندامێن دەستەكا خواندنێ.
سێ/ توندوتیژی بكار ئینا دژی هەڤالێن خو یێن قوتابی .
چار/ئەگەر جەك راكر ب مولەت یان بێ مولەت د ناڤ زانكویێ دا یان كولیژێ یان پەیمانگەهێ.
پێنج/ ئەگەر زیان ب عەمد گەهاندە مولكێ زانكویێ یان دەستەكا پەیمانگەها تەكنیكی یان جڤاتا كوردستانی یا بلند یا بسپورێن بزیشكی یان كولیژێ یان پەیمانگەهێ.
شەش/ ئەگەر خرابی گەهاندە ئێگبوونا نیشتمانی یان هزر و بیرێن ئایینی و نەتەویی.
حەفت/ سەرپێچی ب ئاخفتن كر لسەر ئەندامێن دەستەكا خواندنێ ل زانكویێ یان دەستەكا پەیمانگەهێن تەكنیكی یان جفاتا كوردستانی یا بلند بو بسپورێن بزیشكی یان كولیژێ یا پەیمانگەهێ یان وانەبێژان.
هەشت/ ئەگەر دیار بو كو مادیێن سەرخوشكەر وەرگرتینە یان یێ سەرخوش بو د ناڤ زانكویێ دا یان دەستەكا فێركرنا تەكنیكی یان جفاتا كوردستانی یا بلند بو بسپورێن بزیشكی یان كولیژێ یا پەیمانگەهێ .
نەه/ ئەگەر خرابی ب ئاخفتن یان ب كار گەهاندە ناڤێ زانكویێ یان دەستەكا فێركرنا تەكنیكی یان جفاتا كوردستانی یا بلند بو بسپورێن بزیشكی یان كولیژێ یا پەیمانگەهێ یان پشكێ دناڤ دا یان ژ دەرڤە .
دەه/ ئەگەر خرابی گەهاندە باشیا رێڤەجوونا خواندنێ.
مادا شەشێ
قوتابی دێ هێتە سزادان ب سزا (دەركرنا دوماهی) ئەگەر ئێك ژ ڤان سەرپێچیا كر :-
ئێك / ئەگر ئێك ژ كارێن مادا پێنجێ دا هاتین دووبارە ئەنجام دان .
دوو/ ئەگەر تەعدایی ب كار كر لسەر ئێك ژ ئەندامێن دەستەكا خواندنێ یان وانەبێژا ل زانكویێ یان یان دەستەكا فێركرنا تەكنیكی یان جفاتا كوردستانی یا بلند بو بسپورێن بزیشكی یان كولیژێ یا پەیمانگەهێ
سێ/ ئەگەر كارەكێ دژی رەوشتی و تورەی كر دناڤ دام و دەزگەهێن خاندنا بلند دا.
چار/ ئەگەر هاتە گونەهباركرن ب گونەهەكا (جنایە او جنحە) دژی شەرەفێ.
بێنج/ ئەگەر دیار بو مادەیێن بێ هوشكەر وەرگرتینە دناڤ زانكویێ دا یان دەستەكا فێركرنا تەكنیكی یان جفاتا كوردستانی یا بلند بو بسپورێن بزیشكی یان كولیژێ یا پەیمانگەهێ .
مادا حەفتێ
ئێك/ بكار ئینانا سزایێن بریاردای د ناڤ ڤان رێنمایان دا لسەر قوتابیێن سەرپێچ كری نابیتە ئەگەر ژ بو نە ب كار ئینانا یاسا سزادانێ یان هەر سزایەكا دی.
دوو/ ئەگەر كێشەكا سزایێ هاتە ئەنجام دان دژی قوتابیێ كارەك كری ژ دەرڤەی زانكویێ یان دەستەكا فێركرنا تەكنیكی یان جفاتا كوردستانی یا بلند بو بسپورێن بزیشكی یان كولیژێ یا پەیمانگەهێ د ڤی دەمی دا دی قوتابی هێتە سزادان ل زانكویێ پشتی ئێك لا كرنا كێشا سزایی .
مادا هەشتێ
جفاتا كوردستانی یا بلند بو بسپورێن بزیشكی یان راگر ل كولیژێ دێ رابیت ب جێكرنا لیژنا (انچباگ) یا قوتابیا ب سەروكاتیا ئێك ژ ئەندامێن دەستەكا خواندنێ كو پلا وی ژ پروفیسورێ هاریكار كێمتر نەبیت دگەل دوو ئەنداما هەر ژ دەستەكا نافبری پلا وان یان زانستی ژ ماموستا كێمتر نەبیت و دگەل نوینەرێ قوتابیان ، و ئەڤ لیژنە ل پەیمانگەهێن تەكنیكی دێ پێك هێت ژ سێ ئەندامێن دەستەكا خویندنێ و نوینەرێ قوتابیان.
مادا نەهێ
ئەگەر كارەك ژ كارێن هاتینە دیار كرن ل مادەیێن پێنج و شەش دا رویدان دێ لیژنا (انچباگ) قوتابیا رابیت ب لێ رێنینا بابەتی و بلند كرنا راسپاردا بو دەست نیشان كرنا سزایێ بو سەروكێ جڤاتا كوردستانی یا بلند بو بسپورێن بزیشكی یان راگرێن كولیژا یا پەیمانگەها بو پەسەند كرنێ لسەر .
مادا دەهێ
ئێك/ سزا ئاگەهكرن و هوشداری و پاشڤەبرن بو ماوێ نە زێدەتر ژ هەیڤەكێ ژ دەستهەلاتداریێت راگری نە
دوو/ سزا دەركرن بو ماوێ زێدەتر ژ هەیڤەكێ ژ دەستهەلاتداریێت جڤاتا كولیژ و پەیمانگەهێ نە.
سێ/ سزا دەركرنا دوماهی ژ زانكویێ یان یان دەستەكا فێركرنا تەكنیكی یان جفاتا كوردستانی یا بلند بو بسپورێن بزیشكی یان كولیژێ یا پەیمانگەهێ ژ دەستهەلاتداریێت سەروكێن جهێن ناڤبری نە لدویف راسپاردێن جڤاتا كولیژێ یان پەیمانگەهێ.
مادا یانزدێ
قوتابیێ هاتە سزادان ب سزا دەرگرنێ ژ زانكویێ یان دەستەكا فێركرنا تەكنیكی یان جفاتا كوردستانی یا بلند بو بسپورێن بزیشكی یان كولیژێ یا پەیمانگەهێ بو ماوێ نە زێدەتر ژ سالەكێ و نە كێمتر ژ هەیڤەكێ مافێ هەی نەرازی بوونا خو دیار بكەت ل دەف سەروكێن جهێن نافبری لسەر بریارا دەركرنێ د ماوێ پانزدە روژان دا هەر ژ مێژوو یا ئاگەهداركرنێ ب بریارا دەركرنێ یان روژا بەلاڤكرنا بریارێ د بوردا ئاگەهداریا ل كولیژێ ل دەمێ نە شیانێ ب ئاگەهداركرنا وی ، و ئەگەر دەركرنا قوتابی یا دوماهی بو قوتابی مافێ هەی نەرازی بوونا خو دیار بكەت ل دەڤ جڤاتا زانكویێ یان جڤاتا دەستەكا تەكنیكی یان جفاتا كوردستانی یا بلند بو بسپورێن بزیشكی، و پێدڤی یە لسەر جڤاتێ و سەروكێ وێ هەر ئێك لدویڤ دەستهەلاتداریێت خو دیتنێ بكەت ل سەر نەرازی بوونێ د ماوێ پانزدە روژان دا هەر ژ روژا پێش كێش كرنا نەرازی بوونێ و پاشی دێ بریار بیتە بریارا دوماهیێ.
مادا دوانزدێ
بریار دێ مینیتە هەلاویستی ب بوردا ئاگەهداركرنێ ل كولیژێ بو ماوێ كێمتر نەبیت ژ حەفتیەكێ و دێ سەمیانێ قوتابی هێتە ئاگەهداركرن ب نفیسار دگەل گازی گرنا قوتابی بو زانینا ئەگەرێن سزادانێ.